栏目

莴苣Lactuca sativa Linn.

莴苣Lactuca sativa Linn.

别名:garden lettuce;白苣;西路黑-诺高干-乌日;蒿苣;山莴苣;香菜;野莴苣;贾子;青笋;千金菜;莴笋;格日音-伊达日阿;生菜;春菜;荀;莴苣菜;莴菜;藤菜;荬子;叶莴苣;

科名:菊科 Compositae

属名:莴苣属 Lactuca

《中国植物志》第80(1)卷233页
  1. 莴苣
  Lactuca sativa L., Sp. Pl. 785. 1753; DC., Prodr. 7: 138. 1838; Gagnep. in Lecomte, Fl. Gen. Indo-Chin. 3: 656. 1924; 裴鉴等, 江苏南部种子植物手册 808. 图1305, 1959; Kirp. in Fl. URSS 29: 299. 1964; S. Y. Hu in Quart. Journ. Taiwan Mus 20(1-2): 27. 1967; 中国高等植物图鉴 4: 689-图6791. 1975; Kitam. et Gould in H. Hara et al., Enum. Flowering Pl. Nepal 3: 32. 1982; Shih in Act. Phytotax. Sin. 26: 383. 1988. ——L. scariola L. β. sativa Moris, Fl. Sard. 2: 531. 1840-1843; C. B. Clarke, Comp. Ind. 263. 1876.
  一年生或二年草本,高25-100厘米。根垂直直伸。茎直立,单生,上部圆锥状花序分枝,全部茎枝白色。基生叶及下部茎叶大,不分裂,倒披针形、椭圆形或椭圆状倒披针形,长6-15厘米,宽1.5-6.5厘米,顶端急尖、短渐尖或圆形,无柄,基部心形或箭头状半抱茎,边缘波状或有细锯齿,向上的渐小,与基生叶及下部茎叶同形或披针形,圆锥花序分枝下部的叶及圆锥花序分枝上的叶极小,卵状心形,无柄,基部心形或箭头状抱茎,边缘全缘,全部叶两面无毛。头状花序多数或极多数,在茎枝顶端排成圆锥花序。总苞果期卵球形,长1.1厘米,宽6毫米;总苞片5层,最外层宽三角形,长约1毫米,宽约2毫米,外层三角形或披针形,长5-7毫米,宽约2毫米,中层披针形至卵状披针形,长约9毫米,宽2-3毫米,内层线状长椭圆形,长1厘米,宽约2毫米,全部总苞片顶端急尖,外面无毛。舌状小花约15枚。瘦果倒披针形,长4毫米,宽1.3毫米,压扁,浅褐色,每面有6-7条细脉纹,顶端急尖成细喙,喙细丝状,长约4毫米,与瘦果几等长。冠毛2层,纤细,微糙毛状。花果期2-9月。
  全国各地栽培,亦有野生。原产地不详。莴苣的叶富含维生素A, B1,、B2, C 和 P,含有相当丰富的铁盐、钙盐和磷盐,作生菜用,有较高的营养价值。莴苣有许多栽培品种,但在分类学上都是作为栽培变种来处理的。如莴笋 (var. angustata Irish ex Bremer),茎粗或极粗,供食用与制备酱菜,叶作蔬菜用;卷心莴苣(var. capitata DC.) , 叶圆形,彼此抱卷成甘蓝式叶球;生菜(var. ramosa Hort.) 叶长倒卵形,密集成甘蓝状叶球,作生菜用。
  在北京,早年栽培有1种原产自欧洲的植物,但现已不多见之,这就是: Lactuca virosa L., Sp. Pl. 795. 1753 et ed. 2. 1119. 1762; Kia, Pl. Sin. Ill. 61, fig. 108. 1937.叶倒卵状长椭圆形,侧裂片宽大,下面沿脉有刺毛。头状花序多数,排成圆锥花序。头状花序小,舌状小花黄色,15枚。瘦果,包括果喙长6-10毫米,每面有5条细肋,喙细,与果体等长,果体椭圆形。

《Flora of China》 Vol. 20-21 (2011)
Lactuca sativa  Linnaeus Sp. Pl. 2: 795. 1753.
莴苣   wo ju
Lactuca scariola Linnaeus var. sativa (Linnaeus) Moris.
Herbs 25-100 cm tall, annual or biennial. Stem solitary, whitish, yellowish green, or glaucous green, erect, branched apically, glabrous. Leaves green, glabrous, rather soft. Basal and lower stem leaves sessile, oblanceolate to elliptic-oblanceolate, 6-15 × 1.5-6.5 cm, undivided, base cordate to sagittate and semiamplexicaul, margin sinuate-dentate, apex acute, acuminate, or rounded. Upper stem leaves similar to lower stem leaves or lanceolate, smaller; uppermost leaves ovate, very small, base cordate to sagittate and clasping, margin entire. Synflorescence corymbosely paniculiform, with very numerous capitula. Capitula with usually 10-30 florets. Involucre narrowly cylindric and 0.9-1.3 cm at anthesis, ovoid and ca. 6 mm in diam. in fruit. Phyllaries green to pale yellowish green, glabrous, usually erect in fruit, apex obtuse; outer phyllaries broadly triangular to lanceolate, approaching inner phyllaries in length; inner phyllaries ca. 8. Florets yellow. Achene body pale brown, narrowly obovoid, ca. 4 mm, compressed, with 5-7 ribs on either side; beak white, filiform, 2-4 mm. Pappus 3-4 mm. Fl. and fr. Feb-Sep. 2n = 18*.
Cultivated throughout China [probably originating from E Mediterranean to SW Asia].
Lactuca sativa was first known in cultivation in ancient Egypt. It is widely cultivated as a vegetable in China. Leaves of the species contain Vitamins A, B9, C, and K and can be eaten as a salad. Lactuca sativa has many cultivars, which are usually treated as varieties. Lactuca sativa var. angustata Irish ex Bremer is the most commonly cultivated variety in China, where the thick stems are cooked as a vegetable.Lactuca sativa was first known in cultivation in ancient Egypt. It is widely cultivated as a vegetable in China. Leaves of the species contain Vitamins A, B9, C, and K and can be eaten as a salad. Lactuca sativa has many cultivars, which are usually treated as varieties. Lactuca sativa var. angustata Irish ex Bremer is the most commonly cultivated variety in China, where the thick stems are cooked as a vegetable.

《中国辞典》:莴苣


【出处】 《食疗本草》
【拼音名】 Wō Jù
【别名】 莴苣菜(《肘后方》),千金菜(《清异录》),莴笋(《滇南本草》),莴菜(《纲目》),蕂菜(《河北药材》)。
【来源】 为菊科植物莴苣茎、叶。春季嫩茎肥大时采收。
【原形态】 一年或二年生草本。茎直立,光滑无毛,嫩时呈棍棒状,肥大如笋,肉嫩脆味美。如不采收,则逐渐伸长而成花茎,于上部分枝开花。叶基部丛生;长椭圆形、倒卵形或舌状,亦有呈披针形者,全缘或边缘皱折,或有不整齐的齿状缺刻,无恬;茎生叶互生,基部耳状抱茎。头状花序有长梗,排列成顶生的圆锥状花丛;总苞圆筒状,苞片多层,覆瓦状排列;花两性,全部为舌状花,舌片先端5齿裂,黄色;雄蕊5;子房下位,柱头2裂。瘦果卵形,扁平,海面具3条突出的纵棱,先端具喙。种子黑褐色或灰白色。花期夏季。
本植物的种子(莴苣子)亦供药用,另详专条。
【生境分布】 全国大部地区均有栽培。
【性味】 苦甘,凉。
①《嘉佑本草》:"冷,微毒。"
②《日用本草》:"味苦,寒平。"
③《饮膳正要》:"苦,冷,无毒。"
④《医林纂要》:"苦甘,寒。"
【归经】 ①《本草求真》:"入肠、胃。"
②《本草撮要》:"手少阴经。"
【功能主治】 治小便不利,尿血,乳汁不通。
①《本草拾遗》:"利五脏,通经脉,开胸膈。"
②《日用本草》:"利五脏,补筋骨,开膈热,通经脉,去口气,白齿牙,明眼目。"
③《滇南本草》:"治冷积虫积,痰火凝结,气滞不通。"
④《纲目》:"通乳汁,利小便,杀虫蛇毒。"
⑤《医林纂要》:"泻心,去热,解燔炙火毒。"
⑥《随息居饮食谱》:"利便,析酲,消食。"
【用法用量】 内服:煎汤。外用:捣敷。
【注意】 ①《本草衍义》:"多食昏人眼。"
②《滇南本草》:"常食目痛,素有目疾者切忌。"
【附方】 ①治小便不下:莴苣捣成泥,作饼贴脐中。(《海上方》)
②治小便尿血:莴苣,捣敷脐上。(《纲目》)
③治产后无乳:莴苣三枚,研作泥,好酒调开服。(《海上方》)
④治沙虱毒:敷莴苣莱汁。(《肘后方》)
⑥治蚰蜒入耳:莴苣叶一分(干者),雄黄一分。捣罗为末,用面糊和丸,如皂荚子大。以生曲少许,化破一丸,倾在耳中,其虫自出。(《圣惠方》)
⑥治百虫入耳:莴苣捣汁,滴入自出。(《圣济总录》)。
【备注】 通常食用的莴苣,在品种方面有白莴笋、花叶莴笋、尖叶莴笋、紫叶莴笋等,大抵均因形色而有所分别。其中白莴笋的叶淡绿色,茎皮淡绿白色。殆即古代所称的"白苣",参见"白苣"条。
【摘录】 《中国辞典》
TOP